Politechnika Warszawska - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Pola i fale

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 103A-TLxxx-ISP-POFAT
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Pola i fale
Jednostka: Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych
Grupy: ( Fizyka )-Telekomunikacja-inż.-EITI
( Przedmioty techniczne )---EITI
Punkty ECTS i inne: 4.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Jednostka decyzyjna:

103000 - Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych

Kod wydziałowy:

POFAT

Numer wersji:

1

Skrócony opis:

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze specyfiką opisu własności fal elektromagnetycznych propagowanych w różnych ośrodkach i prowadnicach falowych oraz kształtowania umiejętności rozumienia zjawisk fizycznych w kontekście praktyki inżynierskiej, a także rozwiązywania prostych zagadnień polowych.

Pełny opis:

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze specyfiką opisu własności fal elektromagnetycznych propagowanych w różnych ośrodkach i prowadnicach falowych oraz kształtowania umiejętności rozumienia zjawisk fizycznych w kontekście praktyki inżynierskiej, a także rozwiązywania prostych zagadnień polowych.


Zasadnicza część przedmiotu dotyczy Maxwellowskiej teorii pól i fal elektromagnetycznych, która leży u podstaw telekomunikacji. Wykład zaczyna się od fizycznych interpretacji równań Maxwella i rozwiązania równania falowego. W tej części przedmiotu studenci zdobywają wiedzę nt. matematycznego opisu cech fizycznych fal elektromagnetycznych i akustycznych. Modele teoretyczne ilustrowane są przez animowane symulacje komputerowe z wykorzystaniem znanego na świecie oprogramowania elektromagnetycznego. Studenci nabywają umiejętności posługiwania się wielkościami charakteryzującymi propagację fal elektromagnetycznych w różnych ośrodkach nieograniczonych i w wybranych prowadnicach falowych. Przedstawiane są praktyczne zastosowania fal elektromagnetycznych i akustycznych w elektronice i telekomunikacji. Do rozważanych przykładów należą prowadnice fal poprzecznych (TEM) i quasi-TEM, falowody prostokątny i kołowy oraz podstawy anten. Druga część przedmiotu obejmuje zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami z zakresu kompatybilności elektromagnetycznej. Integralną częścią przedmiotu są ćwiczenia rachunkowe i symulacyjne oraz ćwiczenia laboratoryjne, których celem jest ugruntowanie nabytych umiejętności oraz nauka współpracy studentów w grupie.



Treść wykładu

  1. Wstęp.
    Równania Maxwella i własności i parametry ośrodków – krótkie powtórzenie z FOGT, analogie między falowymi zjawiskami elektromagnetycznymi i akustycznymi.
  2. Fala płaska w ośrodkach bezstratnych i stratnych.
    Rozwiązanie równania falowego (Helmholtza), omówienie pojęć: stała propagacji, prędkość grupowa i fazowa, impedancja właściwa ośrodka i impedancja falowa, głębokość wnikania.
  3. Fala w różnych rodzajach ośrodków.
    Fala w plazmie. Własności plazmy a rozchodzenie się fal w atmosferze – propagacja fal w zależności od częstotliwości.
  4. Fala na granicy dwóch ośrodków - warunki brzegowe.
    Fala padająca prostopadle na granicę ośrodków, ośrodki uwarstwione, współczynnik odbicia, współczynnik fali stojącej, rozkład amplitud, transformacja impedancji.
  5. Zależności energetyczne w polu elektromagnetycznym.
    Straty. Energia magazynowana. Twierdzenie Poyntinga dla pól rzeczywistych. Bilans energii.
  6. Linie transmisyjne TEM i quasi-TEM.
    Rozwiązanie równania Laplace’a dla linii współosiowej. Własności, parametry obwodowe: impedancja i admitancja jednostkowa, impedancja charakterystyczna linii TEM i quasi-TEM.
  7. Falowody: prostokątny i cylindryczny.
    Własności, porównanie z liniami TEM, rozkłady pól – rodzaje podstawowe i przykłady rodzajów, które w danym falowodzie nie mogą się propagować. Niejednoznaczność definicji impedancji charakterystycznej w falowodzie. Ogólna informacja o falowodach dielektrycznych i światłowodach.
  8. Pola w rezonatorach.
    Ogólne cechy rezonatorów. Rezonatory zbudowane z odcinków linii TEM i falowodów, rozkłady pól, częstotliwość rezonansowa, dobroć. Inne rezonatory. Zastosowania.
  9. Wstęp do anten.
    Potencjały statyczne i dynamiczne (ilustracja potrzeby korzystania), dipol Hertza, anteny – przykłady prostych anten i ich charakterystyki promieniowania.
  10. Istota problemów kompatybilności we współczesnej elektronice - wprowadzenie.
    Naturalne środowisko elektromagnetyczne Ziemi. Emisja sygnałów niepożądanych przez obwody elektroniczne analogowe i cyfrowe. Oddziaływanie fali płaskiej na okablowanie. Opis mechanizmu sprzężeń. Możliwości ograniczenia przesłuchów przez zastosowanie odpowiednich technologii.
  11. Ekranowanie.
    Efekty fizyczne wpływające na skuteczność ekranowania. Działanie odbijające i tłumiące ekranów i ich skuteczność. Wpływ strat w ekranie. Perforacje a skuteczność ekranowania. Prawidłowe uziemianie ekranów.
  12. Normy na kompatybilność elektromagnetyczną i ich egzekwowanie – w zarysie.
    Omówienie podstawowych norm. Różnice norm dla środowiska profesjonalnego i sprzętu.



Treść ćwiczeń

Zajęcia:

  • uzupełniające tematykę wykładów i kształtujące umiejętności obliczeniowe;
  • umożliwiające praktyczne (eksperymentalne i symulacyjne) zademonstrowanie wybranych właściwości propagacyjnych w różnych ośrodkach i prowadnicach falowych oraz pól w rezonatorach, a także demonstracja wybranych zagadnień z zakresu kompatybilności elektromagnetycznej (zajęcia rozszerzające zakres laboratorium).


  1. Ćwiczenia rachunkowe – wektory zespolone, rachunek operatorowy, tw. Gaussa i Stokesa, warunki istnienia pola elektromagnetycznego.
  2. W ramach zajęć poprzedzających ćw. lab.1 i 2 jest zdobycie przez studentów umiejętności posługiwania się symulatorem elektromagnetycznym w stopniu umożliwiającym symulowanie rozkładu pola w zadanym ośrodku i w prowadnicy falowej.
  3. Obliczenia rachunkowe i numeryczne rozkładu amplitud w ośrodkach uwarstwionych – współczynnik odbicia i fali stojącej oraz transformacja impedancji.
  4. Obliczenia rachunkowe – energia, moc, straty w polu elektromagnetycznym.
  5. Modelowanie EM odcinka linii TEM i quasi-TEM (niesymetryczna linia paskowa) – rozkłady pól, parametry obwodowe, efekt dyspersji.
  6. Falowód prostokątny – symulacje rozkładów pól E-H, problem definicji prądów i napięć, impedancja charakterystyczna, obliczanie częstotliwości granicznej, warunek rezonansu poprzecznego.
  7. Falowód kołowy - symulacje rozkładów pól E-H, obliczanie częstotliwości granicznej.
  8. Symulacje rozkładu pola i obliczanie parametrów wybranych rezonatorów.
  9. Symulacje zakłóceń elektromagnetycznych – indukowanie zakłóceń w pętlach i pojedynczych przewodach, przesłuchy w liniach wieloprzewodowych.
  10. Zajęcia poprzedzające ćw. lab.5 – symulacje E-M skuteczności ekranowania.



Zakres laboratorium

  1. Symulacja propagacji fali – badania fal bieżących i stojących w ośrodkach: bezstratnym i stratnym, prędkość fazowa i grupowa.
  2. Komputerowa analiza fal w prowadnicach falowych typu TEM i w falowodach.
  3. Pola w prowadnicach falowych m.in. pomiar długości fali w linii TEM i w falowodzie prostokątnym.
  4. Rezonatory. Dielektryki w falowodach i rezonatorach.
  5. Kompatybilność EM – badanie skuteczności ekranowania.
Literatura:

  1. T. Morawski, W. Gwarek, Pola i fale, PWN, wydanie 5, 2018.
  2. T. Morawski (pod red.), Zbiór zadań z teorii pola elektromagnetycznego, WNT, 1990.
  3. T. Więckowski, Badania kompatybilności elektromagnetycznej urządzeń elektrycznych i elektronicznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2001.
  4. C.R. Paul, Introduction to Electromagnetic Compatibility, John Willey and Sons, 2006.

Zajęcia w cyklu "rok akademicki 2023/2024 - sem. letni" (w trakcie)

Okres: 2024-02-19 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Laboratorium, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Wykład, 26 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Paweł Kopyt, Mateusz Krysicki, Bartłomiej Salski
Prowadzący grup: Adam Abramowicz, Jerzy Cuper, Piotr Czekała, Bartosz Gąsowski, Daniel Gryglewski, Paweł Kopyt, Tomasz Kowalski, Mateusz Krysicki, Arkadiusz Lewandowski, Adam Pacewicz, Bartłomiej Salski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Jednostka realizująca:

103400 - Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych

Zajęcia w cyklu "rok akademicki 2023/2024 - sem. zimowy" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-02-18
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Laboratorium, 15 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Wykład, 15 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Paweł Kopyt, Mateusz Krysicki, Bartłomiej Salski
Prowadzący grup: Piotr Czekała, Bartosz Gąsowski, Daniel Gryglewski, Paweł Kopyt, Mateusz Krysicki, Bartłomiej Salski, Maciej Sypniewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Jednostka realizująca:

103400 - Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych

Zajęcia w cyklu "rok akademicki 2022/2023 - sem. letni" (zakończony)

Okres: 2023-02-20 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Laboratorium, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Wykład, 26 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Paweł Kopyt, Bartłomiej Salski
Prowadzący grup: Adam Abramowicz, Jerzy Cuper, Piotr Czekała, Bartosz Gąsowski, Daniel Gryglewski, Paweł Kopyt, Tomasz Kowalski, Mateusz Krysicki, Arkadiusz Lewandowski, Adam Pacewicz, Bartłomiej Salski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Jednostka realizująca:

103400 - Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych

Zajęcia w cyklu "rok akademicki 2022/2023 - sem. zimowy" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Laboratorium, 15 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Wykład, 15 godzin, 30 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Paweł Kopyt, Mateusz Krysicki, Bartłomiej Salski
Prowadzący grup: Piotr Czekała, Paweł Kopyt, Mateusz Krysicki, Arkadiusz Lewandowski, Bartłomiej Salski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Jednostka realizująca:

103400 - Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych

Zajęcia w cyklu "rok akademicki 2021/2022 - sem. letni" (zakończony)

Okres: 2022-02-23 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Laboratorium, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Wykład, 26 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Paweł Kopyt, Bartłomiej Salski
Prowadzący grup: Adam Abramowicz, Jerzy Cuper, Piotr Czekała, Bartosz Gąsowski, Daniel Gryglewski, Paweł Kopyt, Tomasz Kowalski, Mateusz Krysicki, Arkadiusz Lewandowski, Bartłomiej Salski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Jednostka realizująca:

103400 - Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych

Zajęcia w cyklu "rok akademicki 2021/2022 - sem. zimowy" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-02-22
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Laboratorium, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Wykład, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Paweł Kopyt, Mateusz Krysicki, Bartłomiej Salski
Prowadzący grup: Paweł Kopyt, Mateusz Krysicki, Arkadiusz Lewandowski, Bartłomiej Salski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Jednostka realizująca:

103400 - Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych

Zajęcia w cyklu "rok akademicki 2020/2021 - sem. letni" (zakończony)

Okres: 2021-02-20 - 2021-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Laboratorium, 15 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Wykład, 26 godzin, 90 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Paweł Kopyt, Bartłomiej Salski
Prowadzący grup: Adam Abramowicz, Bartosz Gąsowski, Daniel Gryglewski, Mateusz Krysicki, Arkadiusz Lewandowski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Jednostka realizująca:

103400 - Instytut Radioelektroniki i Technik Multimedialnych

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Politechnika Warszawska.
pl. Politechniki 1, 00-661 Warszawa tel: (22) 234 7211 https://pw.edu.pl kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.0.0-7 (2024-03-18)